“Sıfır Atık”; döngüselliğe dayalı bir kaynak ve atık yönetimi yaklaşımıdır. Sürdürülebilir üretim ve tüketim alışkanlıklarını teşvik eder ve kaynakların verimli kullanılmasını destekler. Sıfır atık, israftan kaçınmayı ve atığın önlenmesini, azaltılmasını, yeniden kullanılmasını ve geri dönüştürülmesini savunur. Böylece sosyal dayanışmanın geliştirilmesi de dahil olmak üzere olumlu sosyo-ekonomik sonuçlara ulaşılmasına yardımcı olabilir.
Döngüsel ekonomi, ürünleri, bileşenleri ve malzemeleri mümkün olduğu kadar uzun süre kullanımda tutarak atık ve kirliliği ortadan kaldırmayı amaçlayan ekonomik bir sistemdir. Bu, al-yap-at modeline dayanan geleneksel lineer ekonominin tersidir.
Döngüsel ekonomi üç ilkeye dayanmaktadır:
Azalt, yeniden kullan ve geri dönüştür: Bu ilke, öncelikle malzeme ve kaynak kullanımını en aza indirerek üretilen atık miktarını azaltmayı amaçlar. Atık kaçınılmaz olduğunda, mümkün olduğunca yeniden kullanılmalı veya geri dönüştürülmelidir.
Uzun ömürlü tasarım: Bu ilke, ürün ve malzemeleri mümkün olduğu kadar uzun süre kullanılabilecek şekilde tasarlamayı amaçlar. Bu, ürünleri daha dayanıklı, onarılabilir ve yükseltilebilir hale getirerek yapılabilir.
Döngüyü kapat: Bu ilke, ürünlerin, bileşenlerin ve malzemelerin ekonomi içinde mümkün olduğu kadar uzun süre kullanımda kalmasını amaçlar. Bu, atık malzemeleri toplayıp geri dönüştürerek veya kolayca demonte edilip yeniden kullanılabilen ürünler tasarlayarak yapılabilir.
Döngüsel ekonominin aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi avantajı vardır:
Azaltılmış atık ve kirlilik: Döngüsel ekonomi, ekonomimizin ürettiği atık ve kirliliğin miktarını azaltmaya yardımcı olabilir. Bunun nedeni, ürünleri, bileşenleri ve malzemeleri mümkün olduğu kadar uzun süre kullanımda tutmayı hedeflemesidir, bu da yeni kaynaklar çıkarma ve yeni ürünler üretme ihtiyacını azaltır.
İyileştirilmiş kaynak verimliliği: Döngüsel ekonomi, ekonomimizin kaynak verimliliğini artırmaya yardımcı olabilir. Bunun nedeni, ilk etapta malzeme ve kaynak kullanımını en aza indirmeyi, atık malzemelerin yeniden kullanımını ve geri dönüşümünü en üst düzeye çıkarmayı hedeflemesidir.
Sürdürülebilir ekonomik büyüme: Döngüsel ekonomi, sürdürülebilir ekonomik büyümeyi desteklemeye yardımcı olabilir. Bunun nedeni, atık bertaraf maliyetlerinin düşürülmesine ve geri dönüşüm ve yeniden kullanım endüstrilerinde yeni işler yaratılmasına yardımcı olabilmesidir.
Kısaca döngüsel ekonomi uygulamaları şu şekilde sıralanabilir:
Geri Dönüşüm: Atık malzemelerin yeni malzeme ve ürünlere dönüştürülmesi işlemidir. Geri dönüşüm, düzenli depolama alanlarına gönderilen atık miktarının azaltılmasına yardımcı olabilir ve aynı zamanda doğal kaynakları da koruyabilir
Tamir: Kırık veya hasarlı ürünlerin tamir edilmesi işlemidir. Onarım, ürünlerin kullanım ömrünün uzamasına yardımcı olabilir ve aynı zamanda paradan tasarruf da sağlayabilir
Yeniden Kullanım: Ürünlerin tekrar kullanım amacına uygun olarak kullanılması işlemidir. Yeniden kullanım, üretilen atık miktarının azaltılmasına yardımcı olabilir ve aynı zamanda para tasarrufu da sağlayabilir.
İleri Dönüşüm: Bu, atık malzemeleri daha yüksek değere sahip yeni ürünlere dönüştürme sürecidir. İleri dönüşüm, üretilen atık miktarının azaltılmasına yardımcı olabilir ve ayrıca yeni işler yaratabilir.
Döngüsel ekonomi, ekonomi hakkında umut verici yeni bir düşünme şeklidir. Atık ve kirliliği azaltma, kaynak verimliliğini artırma ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik etme potansiyeline sahiptir. Daha sürdürülebilir bir geleceğe doğru ilerlerken, döngüsel ekonomi giderek daha önemli bir rol oynayacak.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Haziran 2017’de sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde, atıkları kontrol altına almak ve gelecek nesillere temiz, gelişmiş ve yaşanabilir bir dünya bırakmak amacıyla uygulanmaya başlatılan Sıfır Atık projesine İstanbul Okan Üniversitesi olarak biz de destek veriyoruz.
12 Temmuz 2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sıfır Atık Yönetmeliği’nce Sıfır Atık Yönetim Sistemi kuran İstanbul Okan Üniversitesi, bu girişimi ile 18 Ocak 2021 tarihinde Sıfır Atık Belgesi almaya hak kazandı.
İstanbul Okan Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Sıfır Atık Belgesi
